Dertig jaar geleden werd in de Nederlandse diervoedersector de knop omgezet. Na diverse incidenten met verontreinigd diervoeder werd de sector het eens over Good Manufacturing Practices, die later zouden uitgroeien tot het wereldwijde GMP+ Feed Certification scheme. Dat ging niet zonder slag of stoot, maar GMP+ International hield de blik altijd op de toekomst.
Heel positief was de sfeer niet, begin jaren negentig, toen de Nederlandse diervoedersector voor de zoveelste keer werd opgeschud door incidenten met verontreinigd diervoeder. Wéér negatief in het nieuws, wéér onderwerp van publiek debat, wéér alle zeilen bijzetten om schade aan export van dierlijke producten én de gezondheid van dier en mens te beperken. Maar wat die dagen ontbrak aan positiviteit werd gecompenseerd door vastberadenheid en daadkracht: het roer moest om.
Dat was makkelijker gezegd dan gedaan, vertelt Johan den Hartog, die aan tafel zat namens het Productschap Diervoeder en later Managing Director werd van GMP+ International.
“In de jaren tachtig waren er verschillende problemen met salmonella, zware metalen, en carry-over van anti-coccidiostatica in diervoederproducten. Er was de nodige gereserveerdheid om hier gestructureerd aan te werken. Afspraken werden ervaren als beperkingen van vrijheidsgraden in grondstoffenkeuze. Er was een gebrek aan kennis over wie je klanten zijn in de vervolgschakels in de keten. Ook bestonden er twijfels of afnemers de rekening wilden betalen voor strengere eisen. Het had alles te maken met manier van denken en besef dat de diervoedersector onderdeel is van de voedselketen”.
Druk van buitenaf, onder meer van de Nederlandse dierlijke productiesectoren én de regering, zorgde uiteindelijk toch voor draagvlak voor een meer gestructureerde aanpak. Het ging hierbij toen nog uitsluitend om de exporterende zuivel-, vlees- en eierensectoren in Nederland.
Het resultaat in 1992 was een code voor ‘Good Manufacturing Practice’, een reeks maatregelen die een veilig productieproces moest garanderen. ‘GMP’ was geboren. Van een doorwrocht feed safety management system – zoals we GMP+ nu kennen – was nog lang geen sprake. Laat staan van internationale betrokkenheid: GMP was een strikt lokale – Nederlandse – aangelegenheid, hoewel al snel de eerste interesse van over de grens in Duitsland zichtbaar werd.
Dat veranderde eind jaren negentig. Ook na de komst van GMP werd de sector nog diverse malen opgeschud door incidenten, zoals gekkekoeienziekte (BSE), en dioxine en zware metalen in diervoedermiddelen. Deels waren deze issues ook het gevolg van verfijnde analysemethoden, een groter kwaliteitsbewustzijn, een meer kritische dierlijke productiesector en een nerveuze Nederlandse overheid, die nog niet over een wettelijk kader beschikte voor maatregelen. Ondanks dat GMP al in 1995 de eerste ISO 9001-eisen opnam, was GMP nog te reactief.
De incidenten zouden grote gevolgen hebben voor de scope van GMP. De belangrijkste les was dat de bron van een verontreiniging veelal in het begin van de diervoederketen ligt, vertelt Den Hartog. In 1999 namen de vertegenwoordigers van de Nederlandse diervoedersector dan ook de belangrijkste beslissingen uit de geschiedenis van het schema: “We besloten om de hele diervoedergrondstoffenketen onder de reikwijdte van het schema te brengen. Deze ketenbenadering leidde tot groeiende internationale deelname.”
Om GMP meer proactief te maken, werd HACCP een integraal onderdeel van het systeem. Ook traceerbaarheid, recalls en een Early Warning System werden in het schema opgenomen om schade te beperken als er toch een verontreiniging zou voordoen. Door deze toevoegingen kreeg GMP de bekende ‘+’ achter de naam; het was uitgegroeid tot veel meer dan alleen een reeks richtlijnen. Het werd een ‘brand’ dat staat voor veilig diervoeder.
Hoewel de inhoud en scope van het schema in de beginjaren onvergelijkbaar waren met het wereldwijde, ketenbrede, op ISO- en HACCP gebaseerde schema van vandaag, werd in die jaren wél de basis gelegd voor een kernwaarde die GMP+ International tot op de dag van vandaag gepassioneerd uitdraagt: samen. De eerste Good Manufacturing Practices waren het resultaat van ondernemers die verder keken dan hun eigenbelang en de handen ineensloegen voor een gezamenlijk doel.
|
GMP+ Feed Certification scheme: de voordelen
|
 |
“Samenwerken heeft altijd in ons DNA gezeten”, blikt Roland van der Post terug, sinds augustus 2021 Managing Director van GMP+ International. “Wij zijn een schema van, voor én door de sector. Nog steeds hebben bedrijven een belangrijke stem in de vormgeving van het schema. Alleen zo houden we het relevant en werkbaar in een continu veranderende omgeving. Ondanks alle veranderingen in de afgelopen dertig jaar is samenwerking al die tijd dé grote constante geweest. Als we samenwerken, zijn we tot veel in staat. Dát heeft de sector al vaak bewezen.”
Anno 2022 kent het GMP+ Feed Certification scheme ruim 19.000 deelnemers in bijna negentig landen over de hele wereld. Het zwaartepunt van deelname ligt nog steeds in Europa, maar de afgelopen tien jaar is er een grote toename van deelname te zien in opkomende regio’s als Oost-Europa, Azië en Noord en Zuid-Amerika. In bijna alle landen waarin GMP+ International actief is, zijn er samenwerkingen en partnerships met brancheorganisaties, consultants en trainingsinstituten ter plaatse. Zij kennen de lokale markt als geen ander en fungeren als verbindende schakel tussen GMP+ International en de diervoederbedrijven. En uiteraard spelen ook de certificatie-instellingen een cruciale rol in het bereiken en faciliteren van de bedrijven.
 |
“Cefetra was een van de eerste toeleverings- & handelsbedrijven met een GMP+ certificering en daarmee koploper in de markt. Dertig jaar GMP+ is geweldig, maar het gaat niet om het creëren van herinneringen - integendeel. Ik geloof dat een kwaliteitssysteem de activiteiten van een bedrijf moet ondersteunen. Het moet het kader aangeven en zorgen voor voederveiligheid zonder een papieren tijger te zijn en de activiteiten van een bedrijf te frustreren. Het feit dat wij als Cefetra geen goede herinneringen hebben aan GMP+ is een goede zaak: het bewijst voor mij dat het werkt zoals het hoort.” Audrey Rensen-van Lijden, Hoofd Kwaliteit en EHS, Cefetra Groep |
Met ruim 19.000 deelnemers door de gehele productieketen is GMP+ International het grootste feed safety schema ter wereld. Maar die cijfers zouden waardeloos zijn als ze niet tot resultaten zouden leiden. Het doel van GMP+ International is nooit geweest om de grootste te worden. GMP+ International is een not-for-profit organisatie en zijn missie is ideëel: Feed Safety Worldwide, een opgave van ongekende omvang.
Toch bewijst de groei van GMP+ International dat er wel degelijk schot in de zaak zit. Toonaangevende bedrijven verwachten steeds meer dat toeleveranciers en serviceverleners zich aan het schema conformeren. Een steeds groter deel van de internationale diervoederketen is dan ook gecertificeerd. Hieronder vallen niet alleen productiebedrijven, maar ook ondernemingen in de collectie, handel, op- en overslag en transport. Deze ketenbenadering, waarin bedrijven alleen zakendoen met bedrijven die óók GMP+ (of gelijkwaardig) gecertificeerd zijn, levert een keten op die steeds robuuster wordt.
Hoewel incidenten nooit zijn uit te sluiten, zijn grote incidenten de sector de laatste 15 jaar bespaard gebleven. Mede dankzij de introductie van de HACCP-principes in het schema werken diervoederbedrijven pro-actiever dan ooit tevoren. En als er toch contaminaties plaatsvinden, worden die dankzij het Early Warning System snel gedetecteerd en in de kiem gesmoord.
In het verleden behaalde prestaties bieden echter geen garanties voor de toekomst. Daarom zet GMP+ International zwaar in op kennisdeling. Wie begrijpt waarom bepaalde voorzorgsmaatregelen nodig zijn, is eerder geneigd ze serieus te nemen en na te leven, zo is de gedachte. Via de gloednieuwe GMP+ Academy voorzien GMP+ International en aangesloten partners diervoederbedrijven wereldwijd van professioneel trainingsmateriaal. Dit online, voor iedereen toegankelijk platform, stelt ondernemers in staat om op laagdrempelige wijze het kennisniveau en de bewustwording op de werkvloer te verhogen.
Ook blijft GMP+ International proactief het gesprek zoeken met de sector om het schema passend, werkbaar en toekomstbestendig te houden. In het voorjaar van 2022 organiseerde GMP+ International daarom de Global Feed Safety Summit. Drie dagen lang spraken diervoederexperts uit de gehele wereld in Berlijn over de grote uitdagingen voor de toekomst, zoals klimaatverandering, duurzaamheid en voedselzekerheid. Het congres was een succes. John Kirkpatrick, Agricultural Manager bij TESCO, sprak van ‘één van de meest vooruitziende congressen die ik ooit heb bezocht’.
Ook het management van GMP+ International verliet Berlijn met veel nieuwe inzichten en ideeën – en belangrijker, een concrete agenda voor de toekomst. Zo wordt met het Global Feed LCA Institute bekeken op welke manieren duurzaamheidsclaims kunnen worden geverifieerd. Ook gaat GMP+ International samen met dataplatform Covantis onderzoeken of elementen van feed safety in de blockchain kunnen worden ondergebracht. En op het gebied van antimicrobiële resistentie is GMP+ International voornemens de schema-standaarden uit te breiden naar kwetsbare regio’s.
“We zijn enorm trots op wat we als sector de afgelopen dertig jaar hebben bereikt”, zegt Van der Post. “Wat begon als pionieren is uitgegroeid tot een heuse feed safety culture. Niemand hoeft meer overtuigd te worden van het belang van een veilige diervoederketen. Wel moeten we altijd alert blijven, en open blijven staan voor nieuwe ontwikkelingen en innovaties. De initiatieven die naar aanleiding van de Global Feed Safety Summit zijn ontstaan, bieden hoop voor de toekomst.”
Zo blijft GMP+ International, samen met de sector, toewerken naar Feed Safety Worldwide. Want ondanks alle vooruitgang blijft feed safety toch altijd ‘work in progress’.
English
Nederlands
polski
Deutsch